De Eendragt

Geschiedenis

Molen De Eendragt is een in, of kort voor, 1691 gebouwde achtkante bovenkruier met stelling. Zeer waarschijnlijk heeft molen de Osch op deze lokatie gestaan. De windbrief voor deze molen werd op 21 oktober 1691 verleend aan Hilgert Hilgertsz. Cramer, brandewijnbrander te Weesp.

De molen was gebouwd op grond van het burgerweeshuis der stad Weesp en bedoeld om graan te breken voor de brandewijnbranders, een moutmolen derhalve. Rond 1807 kwam er een eind aan het malen voor de branderijen en werd de molen tot schelpzandmolen verbouwd. In een schelpzandmolen werden van het strand aangevoerde schelpen met kantstenen fijngemalen. Het hierna door zeven of builen verkregen poeder werd gebruikt voor de fabricage van fijn aardewerk, de grovere bestanddelen werden benut als schuurmiddel. Later werd er op de molen ook kunstcement vermalen. In 1815 werd de molen verkocht aan een combinatie van vier timmerlieden, te weten gebroeders Van der Bergh uit Weesp, G. Verschuur uit Muiden en Van der Stok uit Naarden, die hem tot houtzaagmolen lieten verbouwen. In 1830 traden Van der Stok en Verschuur uit, waarna de molen in volle eigendom overging naar de gebroeders Van der Bergh. Deze breidden de zaak al spoedig uit want in of kort na 1835 bouwden ze direct ten zuiden van De Eendragt eigenhandig een paltrokhoutzaag-molen met loods, schuitenhuis, helling en knechtswoning. Lang heeft deze molen, die De Gebroeders was genoemd, echter niet bestaan want al in 1851 werd hij gesloopt.

De molen De Eendragt kreeg kort na 1920 een oliemotor als hulpkracht maar bleef als windhoutzaagmolen in bedrijf tot omstreeks 1932. In dat jaar werd hij aan een houthandel verkocht, waarna de molen sterk in verval raakte en uiteindelijk zelfs van zijn wiekenkruis werd ontdaan.

De ontrakelde molen werd in 1950 overgedragen aan de gemeente Weesp, die hem in 1952 op haar beurt voor het symbolische bedrag van één gulden verkocht aan een particulier Dr. Buma, onder de verplichting de molen uitwendig weer als molen te herstellen. Dit herstel kwam in dat zelfde jaar nog tot stand. De molen werd daarbij echter geheel verbouwd en ingericht tot woning en dokters praktijk, waarbij de karakteristieken van de zaagmolen zoals het zaagmechanisme, de sleephelling en het balkengat verloren gingen. De tegen de molen aansluitende houten zaagschuren zijn toen gedeeltelijk in steen herbouwd.

Na jaren van stilstand wordt de molen sinds het najaar van 1977 weer nu en dan in werking gesteld.

Eigenaren na ombouw tot woning:

• Buma
• Van den Bergh
• Drabbe
• Mak van Waay (1991 kap gerestaureerd)
• De Kuyper
• Visser (huidige bewoners)

Constructie

Het overwegend eiken achtkant van deze molen staat op een wat lage, zwaar uitgevoerde stenen onderbouw en heeft een boventafelement met blokkeelconstructie.
De onderste bintlaag met bijbehorende karbelen is in grenen uitgevoerd wat ongetwijfeld betekent dat deze later is aangebracht. Hoewel dit thans vanwege alle binnenbetimmeringen niet meer is te constateren, is het niet onmogelijk dat de molen per veld slechts één veldkruis heeft of heeft gehad. Ook is niet meer te zien of er wel dan niet een ondertafelement aanwezig is. De kap kruit op een houten rollen en is al eens grotendeels vernieuwd (19de eeuw?). Het wiekenkruis bestaat uit twee ingekorte roeden met Oudhollands wieksysteem. Ze zijn in 1952 aangebracht en waren afkomstig uit een molen te Delfzijl.

De binnenroe is in 1885 gemaakt voor de Veenpolder van Echten (F). Het nummer van de buitenroe is niet goed leesbaar maar lijkt nr. 1350 te zijn. Deze roe werd in 1884 gemaakt, eveneens voor de Veenpolder van Echten.

De bovenas is eveneens uit een andere molen afkomstig en omstreeks de eeuwwisseling of iets later in De Eendragt aangebracht ter vervanging van een houten as. De molen heeft een Vlaamse vang. Het totaalbeeld dat de gehele molenconstructie biedt doet sterk vermoeden dat voor de bouw omstreeks 1691 een tweedehands en van elders komende molen is gebruikt. Waarschijnlijk was de huidige molen voordien een grondzeilenkorenmolen.

Het ontbreken van kruikrammen of sporen daarvan in het boventafelement geeft aan dat de molen als buitenkruier is gebouwd. In 1952 is een engels kruiwerk geplaats en is de molen aangepast om als woning dienst te doen.

Foto's de Eendragt